Аннотациялар — 2022 жыл

№1/2022 ж. Жаршысы мақалаларының аннотациясы және түйінді сөздері

№

 

 Автордың

Т.А.Ж

 Мақаланың атауы Аннотация Түйінді сөздер
1 Ерлан Майданұлы Айтқазин

 

Флюра Галимқызы Ибрагимова

 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АЗАМАТТАРЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ҚҰҚЫҒЫ: ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ТӘЖІРИБЕЛІК АСПЕКТІЛЕРІ Ғылыми мақалада Қазақстан Республикасындағы азаматтардың денсаулық сақтау құқығы бойынша нормативтік базаға шолу, еліміздегі медициналық қызметтің ұйымдастырылуына жалпы талдау жасалынады. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық құжаттарға сипаттама бере отырып, отандық денсаулық сақтау қызметін реттейтін заңнаманың осы құжаттарға сәйкестендірілунің өзекті сұрақтары қарастырылады.
Мақалада соңғы жылдарда елімізде жүргізіліп жатқан медицина саласындағы реформалар, әлемде тарап отырған пандемия жағдайындағы медициналық қызметке, медициналық қызметтің сапасына деген қоғам талаптарының жоғарылауына, сондай-ақ жеке медициналық қызмет көрсетудің ұйымдастырылуы мен мемлекеттік реттеу қызметіне жалпы талдау жасалынады.Пандемия жағдайындағы халықтың денсаулығын қорғаудың құқықтық негіздері, медициналық қызмет көрсету сапасының төмендігі, ең бастысы, сапаны жақсартуға ынтаның төмендігі, азаматтардың денсаулық сақтау құқықтарының жүзеге асырылуы, жеке медициналық мекемелер санының артуының медициналық қызметтің сапасына әсер етуі мен науқастардың құқықтарының қорғалуы секілді, өзекті сұрақтар мақаланың негізін құрайды және қозғап отырған негізгі мәселелерге жатады.		 медицина;

медициналық сақтандыру; науқас;

жеке клиника;

адам құқықтары;

денсаулық сақтау құқығы; медициналық көмек; реформа;

ағза.
2 Ерік Болатұлы Ахметов ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ӘКІМШІЛІК СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАҒИДАТТАРДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ Мақалада әкімшілік рәсімдердің негізгі принциптерін талдау мәселелері қарастырылады. Ол негізгі функцияларды, жүйелер мен принциптердің иерархиясын анықтауға бағытталған. Ғылыми жаңашылығы – бұл әкімшілік процедуралардың принциптері үшін шешуші болып табылатын, демек, мемлекеттік басқарудың бүкіл жүйесі болып тұрған маңызды бағыныңқы басшылыққа негізделген принциптерді зерттеу. Оларды алыс және жақын шетелдерде іске асыру туралы негізгі әкімшілік сот ісін жүргізуге қысқаша шолу жасалған.

Әкімшілік сот ісін жүргізу институты, әсіресе олардың принциптері, тұтастай алғанда, заң шығарушы мен доктриналар үшін әлі де аз зерттелген және түсініксіз проблема болып қала береді. Автор сонымен қатар, әкімшілік сот ісін жүргізу қағидаттарының басты ерекшелігі олардың тікелей әрекеті және нақты реттілігі болып табылады деген қорытындыға келді.

 әкімшілік сот ісін жүргізу; әкімшілік рәсім;

әкімшілік әділет; әмбебаптылық;

заңдылық;

мемлекеттік басқару; лауазымды тұлғалар; әкімшілік істер.
3 Мұхтар Бақтыбекұлы Бақтыбеков

 

Майгуль Хафизқызы Матаева

 

Игорь Юрьевич Остапович

 ҰЛТТЫҚ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ АРАҚАТЫНАСЫ: ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПРАКТИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ Зерттеудің мақсаты халықаралық (аумақтық), ұлттық құқықтың өзара байланысын, өзара әрекеттесуін және Конституцияның осы жағдайдағы ерекше мәніне тоқталу. Сонымен қатар осы мәселеге қатысты Конституцияның үстемдігін қамтамасыз етудегі конституциялық ережелер мен бақылау органының құқықтық позициялары мен қаулыларының мазмұнын ашу. Халықаралық және аумақтық құқықтың мазмұндарын ашу арқылы ҚР құқық жүйесіне имплиментациялану шегі мен олардың әрекет етуінің жағдайларын, тәртіптерін талдау. Зерттеу жұмысында жалпы философиялық әдістермен адамзаттық сананың дамуы, Конституция мен халықаралық құқықтың өзара байланысы талданады. Халықаралық (аумақтық) құқықтың ұлттық құқыққа ықпалы болады және бұлардың жалпы танылған қағидаларға жетудегі қарамақайшылықтары қоса жүреді. Осы процесте ұлттық құқық жүйесінің өзегі болатын Конституцияның, мемлекетте қалыптасқан әлеуметтік-мәдени жағдайларға байланысты ерекшелігі мен үстемдігін сақтауы, халықаралық құқықтық қауымдастықты құруға бағытталған әлемдік мақсаты зерттеудің нәтижесі ретінде болады. Халықаралық (аумақтық) құқықтың ұлттық құқықпен байланысында ҚР Конституциясы мен ҚР Конституциялық Кеңесінің құқықтық позициялары әрекет етуші құқықтың жүйеленуін қамтамасыз етеді. халықаралық (аумақтық) құқық;

Конституция;

құқықтық саясат; конституциялық рефор- ма; ратификация; конституциялық бақылау; Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңес қаулылары.
4 Сауле Дакенқызы Игликова ЗАҢСЫЗ АҢ АУЛАУДЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАЗАЛАНАТЫН ӘРЕКЕТ РЕТІНДЕ КВАЛИФИКАЦИЯЛАУДЫҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Мақалада заңсыз аң аулаудың бір ерекшелігі қарастырылады – бір топ адамның жасаған әрекеті, автор қоғамдық қауіптің болуына қарамастан, адамдар тобы жасаған аң аулау ережелерін бұзу әкімшілік құқыққа қатысу институтының болмауына байланысты, әкімшілік құқық бұзушылық ретінде жіктелгенін айтады. Егер әрекет ҚР ҚК 337-бабының 1-бөлігінде көрсетілген құрылғыларды, құралдар мен техниканы қолданбай жасалса, ҚР ҚК 337-бабының қолданыстағы редакциясы топта заңсыз аң аулауды жүзеге асыратын тұлғалардың жауапкершіліктен жалтаруын тудыратыны көрсетіледі. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған кезде адамдар ортақ жауапкершілікке тартылатынына және келтірілген залал әрбір қатысушы келтірген залалды жиынтықтау арқылы бағаланатынына, ал әкімшілік теріс қылық жасаған кезде әрбір аңшы жауаптылықта болатынына және сол кезде залал сомасы көп жағдайларда ҚР ҚК 337-бабының 1-бөлігінде көрсетілген мөлшерге жетпейтініне назар аударылады. Автор ҚР қылмыстық заңнамасына оны жетілдіру, анықталған кемшіліктерді жою және адамдар тобында заңсыз аң аулау үшін жауапкершілікті күшейту мақсатында өзгерістер енгізуді ұсынады. заңсыз аң аулау;

аң аулау ережелерін бұзу; қылмыстық құқық бұзушылықтар;

әкімшілік құқық бұзушылықтар;

қылмыстық жауаптылық; адамдар тобы;

экологиялық залал;

аңшы;

жануарлар дүниесі; топтасып заңсыз аң аулау.
5 Әсел Ғабиденқызы Қазбаева

 

Альбина Жомартқызы Қиязова

 МЕМЛЕКЕТТІК САТЫП АЛУ ТУРАЛЫ» ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЗАҢЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІ ТУРАЛЫ МӘСЕЛЕГЕ ҚАТЫСТЫ (НҚА БАЛАМАЛЫ МОНИТОРИНГІНІҢ НӘТИЖЕСІ) Мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру мен өткізу сапасы елеулі дәрежеде оларды заңнамалық реттеуге байланысты. Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру мәселелерін реттейтін негізгі нормативтік құқықтық актілер оны іске асыру үшін заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілерде, сондай-ақ өзге де реттеуші құжаттарда қабылданған жекелеген заңнамалық актімен ұсынылған.

Осы зерттеуде мемлекеттік сатып алу саласындағы уәкілетті органның өз нәтижелеріне толық көлемде қол жеткізе алмаған және жоспарланған өзгерістер мен толықтырулар қабылданған заңнамалық актіде көрсетілмеген заң шығару рәсімдерін өткізу сапасының мәселелері қаралады. Сонымен қатар, жаңа енгізілген реттеу режимін тез өзгерту немесе заңнамалық процедураны айналып өтіп, құқықтық нормаларды қабылдау жағдайлары болды.

Сонымен қатар, бапта Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Мемлекеттік сатып алу жөніндегі дауларды шешу саласындағы нормативтік қаулысының ескірген ережелерін негізсіз қолдану бөлігінде «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының тиімділігіне жүргізілген талдау нәтижелері ішінара келтіріледі. Бұдан басқа, жұмыста мемлекеттік сатып алу саласындағы негізгі заңнамалық актінің кейбір кодекстер мен заңнамалық актілердің нормаларына қайшылықтары көрсетілген.

 мемлекеттік сатып алулар; мемлекеттік сатып алу туралы заң;

заңның тиімділігін талдау; сатып алу;

заң жобасының тұжырымдамасы; квазимемлекеттік сектор; заңнаманы жетілдіру; құқықтық реттеудегі олқылықтар.
6 Татьяна Сергеевна Назрицкая АРБИТРАЖДЫҚ ПРОЦЕСКЕ ПРОКУРОРДЫҢ ҚАТЫСУЫН ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУДІ ЖЕТІЛДІРУ Мақалада 18 жылдан астам өзектілігін жоғалтпаған (Ресей Федерациясының Төрелік іс жүргізу кодексі 2002 жылы қабылданғаннан бері) прокурордың төрелік процеске қатысуы арқылы оның өкілеттіктерін шектеу мәселесі қарастырылған. Бүгінгі таңда даулардың, сондай-ақ арбитраждық соттар қарайтын әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің көбеюіне байланысты, бұл мәселеге ерекше назар аударылуда.

Автор аралық соттарда экономикалық дауларды қарау кезінде прокурордың іс жүргізу мәртебесін нормативтік реттеуден негізгі кемшіліктерін көрсетеді. Мақалада прокурордың бапта бекітілген өкілеттіктерді жүзеге асыруының тиімділігін көрсететін сот және прокурорлық тәжірибеден мысалдар келтірілген. Ресей Федерациясының Төрелік іс жүргізу кодексінің 52-бабына сәйкес. Ресей Федерациясының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 28.4-і, әртүрлі көздерден ол анықтаған экономикалық саладағы заңдарды бұзуды жою үшін арбитраждық соттарға жүгінген кезінде көрінеді.

Ғалымдардың тұжырымдарымен өз ұстанымын қуаттай отырып, автор прокурордың төрелік процеске қатысуы арқылы оның өкілеттіктерін кеңейту және заңдылықты нығайту мақсатында, қолданыстағы заңнамаға өзгерістер енгізудің шұғыл қажеттілігіне сенімді екенін жеткізді.

 Ресей Федерациясының Бас прокуратурасы;

аралық сот;

экономика;

Ресей Федерациясының Төрелік іс жүргізу кодексі; прокурордың аралық сотта өкілеттіктерді жүзеге асыруы;

прокурорлық практика; әкімшілік құқық бұзушылықтар;

заң үстемдігін нығайту.
7 Ербол Ағбайұлы Омаров

 

Нұрлан Сапарбекұлы Алпысов

 

Сабина Шахмұратқызы Жаруллаева

 ӘКІМШІЛІК ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚ ТУРАЛЫ ІСТЕР БОЙЫНША ЖЕТКІЗУ МЕН ҰСТАУДЫҢ АРАЖІГІН АЖЫРАТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ Мақалада Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанындағы Құқық қорғау органдары академиясының Ведомствоаралық ғылыми-зерттеу институты жүргізген Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша қамтамасыз ету шараларын қолдану кезінде жеке адамның конституциялық құқықтарының сақталуын зерттеу нәтижелері көрсетілген. Ұсынылған мақалада жеткізу және ұстау сияқты әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын заңнамалық реттеу және қолдану практикасының мәселелері қарастырылған. Сонымен, авторлар «әкімшілік жеткізудің» мәнін, оны дұрыс реттеу мен қолдану практикасын зерттеді. Қылмыстық процесте ұстауды регламенттейтін нормаларға салыстырмалы-құқықтық талдау жүргізілді, сондай-ақ қылмыстық-процестік нормаларға ұқсас әкімшілік ұстауды жаңа айқындау ұсынылды. Сот практикасын, сондай-ақ қамтамасыз ету шараларын қолдану практикасын зерделей отырып, авторлар ұстауды жеткізуден ажыратудың құқықтық тетіктерін, сондай-ақ соңғысының жаңа анықтамасын ұсынды. Атап айтқанда, жеткізу процесінде мәжбүрлеу шараларын қолдану кезінде барлық құқықтық салдарлардан туындайтын әкімшілік ұстауды бағалау ұсынылады. Сонымен бірге, авторлар жеткізу мен ұстауды құқықтық тұрғыдан реттейтін шетелдік тәжірибелерді зерттеп, талдады. әкімшілік құқық бұзушылық; қамтамасыз ету шаралары; жеткізу;

әкімшілік ұстау;

шек-теу;

бас бостандығын шектеу; мәжбүрлеу шаралары;

күш және арнайы құралдар.
8 Лейла Муслимқызы Сатанова ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖОЛ-КӨЛІК ҚАУІПСІЗДІГІ: ЖАЙ-КҮЙІ ЖӘНЕ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ТӘСІЛДЕРІ Мақалада Қазақстандағы жол-көлік оқиғаларының жағдайын зерттеу нәтижелері көрсетілген. Ұсынылған жұмыста ағымдағы 2021 жылғы статистикалық деректер келтірілген және өткен жылға қатысты ЖКО санының өсу серпіні анықталған. Сондай-ақ, ЖКО жасау себептері, аварияға қатысушылар алған жарақаттар, адам өлімінің саны зерттеледі. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау ұйымының ұсынылған ресми статистикалық деректері, сондай-ақ АҚШ пен батыс еуропа елдерінің жетекші университеттерінің зерттеу нәтижелері келтірілген. Зерттеу нәтижелері бойынша автор жан-жақты ойластырылған мемлекеттік бағдарлама қабылдауды ұсынады, ол: ЖКО-ға әкелетін себептерді зерттеу барысында ғылыми әлеуетті тартуға; ЖКО санын азайтуға және оның қауіпті салдарын азайтуға бағытталған профилактикалық шараларды қолдану кезінде негіз бен басым бағытты қалыптастыруға; жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметін үйлестіруге бағытталған; алдын алу шараларын қолдануға ұмтылған іс-шаралар кешенін іске асыру қажеттігі айтылады, өйткені бұл болатын ЖКО деңгейінің төмендеуіне, сондай-ақ ЖКО қатысушыларының алатын жарақаттары, мүгедектігі мен қаза болғандардың саны бойынша көрсеткіштерге оң әсер етуі мүмкін. жол-көлік оқиғасы;

ДДҰ;

автокөлік;

статистикалық деректер; қаза болғандардың саны; қауіпсіздік;

Түгелбаев Ұлан Еркінұлы мемлекеттік бағдарлама.
9 Ұлан Еркінұлы Түгелбаев АҚПАРАТТЫҚ САЛАСЫНДА КЕҢІНЕН ЦИФРЛАНДЫРУ ЖАҒДАЙЫНДАҒА ТЕРРОРИЗМГЕ ҚАРСЫ КҮРЕС МӘСЕЛЕЛЕРІ Қазіргі уақытта терроризмге ақпараттық қарсы іс-қимыл саласындағы ахуал тиісті шаралар қабылдауды талап етеді. Терроризмге қарсы іс-қимыл саласындағы ақпараттық қауіпсіздікке байланысты, бірқатар мәселелер ғалымдар мен практиктердің ғылыми еңбектерінде қаралғанына қарамастан, кейбір өзекті ережелер ашылмаған болып қалғанын атап өткен жөн. Осы уақытқа дейін бұл бағыт терроризмге қарсы іс – қимылдың, оның ішінде халықаралық ынтымақтастық саласындағы аз әзірленген түрі болып табылады.

Бұл мақалада автор қажеттілік туралы қорытынды шығарады: террористік элементтердің құралдарын өз мақсаттары үшін пайдалану фактілерін анықтау барысында қаржы жүйесін пайдалануды бақылауды жүзеге асыру; қоғамдық қауіпсіздікке қарсы қылмыстар үшін жауапкершілікті реттейтін ҚР ҚК 258-бабына түзетулер енгізу; криптовалюта айналымын реттейтін ел үшін бірыңғай ұлттық нормативтік-құқықтық актіні қабылдау; халықаралық орган құру, криптовалюта саласын үйлестіру; БАҚ, блогерлер, әлеуметтік желілердегі тақырыптық топтардың мүмкіндіктерін пайдалана отырып, ақпараттық қарсы насихат шараларын қолдану.

 терроризм;

ақпараттық сала; цифрландыру;

қарсы әрекет;

интернет;

терроризмнің салдары; цифрлық технологиялар.
10 Дархан Пархатұлы Өтепов

 

Назарбек Шаруанұлы Жемпиісов

 

Айнұр Канадилқызы Жумадиллаева

 

 IT-МАМАНЫНЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСТЕР БОЙЫНША САНДЫҚ ІЗДЕРДІ АЛУ ПРОЦЕСІНЕ ҚАТЫСУ НЫСАНДАРЫ Бұл мақалада авторлар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының шын мәнінде қылмыстық істер бойынша дәлелдеуде сандық іздерді жинауға IT-мамандардың қатысуының құқықтық негіздері мәселелерін қамтиды. Қазақстанда және шетелде ақпараттық технологияларды пайдалана отырып жасалатын қылмыстарды ашудың төмен көрсеткішінің проблемалары жария етілді. Мамандардың сандық іздерді іздеуге және жинауға қатысуының маңыздылығы атап өтілді.

Авторлар өз жұмысында қылмыстық іс жүргізу заңнамасында IT-маманның ақпараттық технологиялар арқылы жасалатын қылмыстық істер аясында тексеру және тінту ретіндегі іс жүргізу әрекеттеріне міндетті қатысуын бекіту қажет деген қорытындыға келді. Сонымен қатар, талдау нәтижелері бойынша оларды қылмыстық істер бойынша маман ретінде тарту үшін IT-мамандар пулын құруды ұсынады.

 дәлелдемелер;

сандық іздер;

IT-маман;

тергеу әрекеттері;

тексеру;

алу;

интернет алаяқтық;

IT-мамандар пулы;

арнайы таным.
11 Даниил

Игоревич Штефан

 СОТ ӘКІМШІЛІГІ ИНСТИТУТЫ: ОТАНДЫҚ ЖӘНЕ ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕ Сот әкімшісі Ресей Федерациясындағы мемлекеттік азаматтық қызметтің лауазымы ретінде жалғасып жатқан сот реформасы жағдайында бірқатар елеулі өзгерістер күтілуде. Бапта сот Әкімшісінің мәртебесі мен өкілеттіктері туралы заңнамаға өзгерістер енгізу жобасы талданады, Қазақстан Республикасында сот қызметін қамтамасыз етуді ұйымдастыру құрылымымен салыстыру жүргізіледі және сот қызметін қамтамасыз етуді ұйымдастыру институтында түйінді проблемалар және қолда бар шетелдік тәжірибе негізінде оларды шешу жолдары атап өтіледі. Сот қызметіне жаңа технологияларды енгізу соттарды басқару форматында сапалы өтуді талап етеді. Тәжірибені талдау көрсеткендей, Ресейдегі сот төрағалары өсіп келе жатқан сот жүктемесін ескере отырып, сот төрелігінің сапасын жоғалтпай сот менеджерінің функцияларын физикалық түрде орындай алмайды. сот қызметін қамтамасыз етуді ұйымдастыру;

сот әкімшісі;

сот департаменті;

сот қызметі;

сот реформасы; мемлекеттік басқару теориясы;

соттарды басқару;

сот жүйесі.

№2/2022 ж. Жаршысы мақалаларының аннотациясы және түйінді сөздері

№

 

 Автордың

Т.А.Ж

 Мақаланың атауы Аннотация Түйінді сөздер
1 Әсел Мұхаметбекқызы Уәлиева

 

 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК КӘСІПКЕРЛІКТІҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ: ТАЛДАУ ЖӘНЕ ПЕРСПЕКТИВАЛАР

 

 

 

 Әлеуметтік кәсіпкерлік – қоғамдағы өмір сүру деңгейінің төмендігі мен кедейшілік, жұмыссыздық, маскүнемдік, әлеуметтік шиеленіс сияқты маңызды әлеуметтік проблемаларды шеше алатын салыстырмалы жаңа құбылыс. Әлемнің экономикалық дамыған елдерінде әлеуметтік кәсіпкерліктің жоғары белсенділік деңгейіне шығарылды, ал Қазақстан Республикасында бұл институт салыстырмалы түрде жақында ғана орнады. Мақалада автор шетелдік тәжірибеге талдау жасап, отандық әлеуметтік кәсіпкерлікті жетілдірудің проблемалық аспектілерін анықтады. Жүргізілген SWOT-талдау нәтижелері бойынша, Қазақстан Республикасында әлеуметтік кәсіпкерлікті дамытудың негізгі ұсыныстары тұжырымдалды: табыстың бір бөлігін әлеуметтік кәсіпкерлікті дамытуға қайта инвестициялау жолымен бизнесмендердің әлеуметтік жауапкершілігін арттыру; денсаулық сақтау, экология және басқа да салалар мәселелерін бір мезгілде шешу арқылы әлеуметтік кәсіпкерлердің қызмет саласын кеңейту; әлеуметтік кәсіпкерлердің мемлекеттік қолдаудан дербестігін дамыту, себебі мемлекетке қаржылық тәуелділік экономикалық дағдарыстар, теңсіздіктің өсуі және т. б. кезеңдерде кейде арта түседі. әлеуметтік кәсіпкерлік; қоғамдық мәселелер; кәсіпкерлік қызмет;

әлеуметтік жауапкершілік; әлеуметтік кәсіпкер;

әлеуметтік сала;

SWOT-талдау;

әлеуметтік проблема.
2 Марат Геннадийұлы Әжібаев

 

 ТҰЛҒАЛАРДЫ ЖАУАПКЕРШІЛІККЕ ТАРТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ: ОТАНДЫҚ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЗАҢНАМАНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

 

 

 

 Терроризм мен экстремизм бүгінгі күні әлемнің барлық дерлік елдерінде халықаралық тұрақтылық пен ұлттық қауіпсіздіктің негізгі қатерлерінің бірі болып табылады, осыған байланысты, олардың көзін жою және олардың қызметінің экономикалық құрамдас бөлігіне нұқсан келтіру жұмысы құқық қорғау және арнайы органдар мен қызметтердің басты міндеті болып табылады.

Отандық заң шығарушы осы құбылысқа қарсы іс-қимыл бойынша шаралар қабылдауда, олардың бірі тиісті нормативтік базаны дайындау және қабылдау болып табылады.

Ұлттық заңнаманың ережелерін талдау кейбір нормалардың Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген әділеттілік пен заңдылық принциптеріне қайшы келетін, репрессивті сипатқа ие екенін көрсетті.

Мұндай нормалар адам құқықтарының бұзылу тәуекелдерін туғызады және Қазақстанның демократиялық және құқықтық мемлекет ретіндегі имиджіне нұқсан келтіру мүмкін.

Осыған байланысты, отандық ғылыми қоғамдастықтың бірінші кезектегі міндеті қоғамда экстремизм мен терроризм көріністеріне қарсы іс-қимыл мәселелерінде көрсетілген қағидаттарды сақтау және адам құқықтарын қорғау деңгейін арттыру бойынша тиімді ұсыныстар әзірлеу болып табылады. Мақалада терроризм мен экстремизмді қаржыландырғаны үшін тұлғаларды жауапқа тарту шеңберінде азаматтардың құқықтарын сақтаудың кейбір проблемалық мәселелері қарастырылады, сондай-ақ қылмыстық процесс және жаза тағайындау аясында әділеттілік пен заңдылық қағидаттарын іске асыру бойынша шаралар ұсынылады.

 адам құқықтары; қылмыстық құқық бұзушылық;

мемлекет;

заңнама;

жаза;

экстремизм;

терроризм;

қаржыландыру.
3 Қанат Жамалханұлы Баетов

 

 ҚАУІПТІ ӨНДІРІС ОБЪЕКТІЛЕРІНДЕ ӨНЕРКӘСІПТІК ҚАУІПСІЗДІК ТАЛАПТАРЫН БҰЗҒАНЫ ҮШІН ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ НОРМАЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУ: ОТАНДЫҚ ЖӘНЕ ШЕТЕЛДІК АСПЕКТІЛЕРІ

 

 

 

 Қауіпті өндірістік объектілерінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті сақтау мәселесі барлық уақытта өзекті болып табылады, өйткені оның ахуалынан және объектілердің аварияларға қарсы тұрақтылығы мен төтенше жағдайларға төзімділігінен қоғам мен мемлекетті ресурс пен өнімдердің барлық түрлерімен сенімді қамтамасыз ету ғана емес, сондай-ақ азаматтардың қалыпты өмір сүруі мен қоршаған ортаны сақтауды қамтамасыз ету туындайды.

Өнеркәсiптiк қауiпсiздiктi қамтамасыз етудің құқықтық негіздері ең алдымен қауіпті объектілердегі жазатайым оқиғаларды болдырмауға және олардың алдын алуға бағытталуы тиіс.

Мақалада автор әртүрлі өндірістік объектілерде қауіпсіздік ережелерін бұзғаны үшін қылмыстық жауаптылық саласындағы отандық және шетелдік заңнамаларға талдау жүргізген.

Дамыған елдерде барлық салалар үшін өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын сақтаудың бірыңғадарттары белгіленгендігін, сондай-ақ жұмыс берушілердің жауаптылығы күшейтілгендігін ескере келе, профилактикалық рөлін жетілдіру мақсатында Қазан өнеркәсібінің қазіргі заманғы даму тенденцияларына ғана емес, сонымен бірге осы саладағы криминогендік жағдайға сай келетін Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 281-бабының жаңа редакциясы ұсынылып отыр.

 өнеркәсіптік саясат; өнеркәсіптік қауіпсіздік; қауіпті өндірістік объект; Төтенше жағдайлар министрлігі;

жұмыс беруші;

қызметкер;

иесі;

лауазымды тұлға;

арнайы субъект.
4 Ельдос Нагымбаевич Байгундинов

 

Дмитрий Петрович Потапов

 

Азамат Қамбарұлы Қамбаров

 

 ЖАҢА ТУҒАН БАЛАСЫН ӨЛТІРЕТІН АНАЛАР ТҰЛҒАСЫНЫҢ ТИПОЛОГИЯСЫ

 

 

 

 

 Мақалада авторлар жаңа туған баланы анасының өлтіруіне және жалпы осы саладағы қылмыстылыққа талдау жасайды. Қылмыскердің жеке басын зерттеу маңызды мәнге ие болады. Адамзат зерттейтін проблемалардың ең күрделісі – адамның табиғатының құпиялығы. Қылмыскердің жеке басын зерттеу кешенді мәселе болып табылады, оны зерттеумен персонологтар, әлеуметтанушылар, психологтар, педагогтар, құқықтанушылар және басқалар айналысады. Бұл мәселенің өзектілігі адамзаттың көптеген елеулі мәселелерінен тұрады: халықтың көпшілігінің кедейшілігі, нашақорлық пен маскүнемдіктің кеңінен таралуы, халықтың басқалардың мәселелеріне қатыгездігі мен немқұрайлылығы. Қылмыскердің жеке басының мәселесі қаншалықты кең және жан-жақты зерттелуіне байланысты, жоғарыда көрсетілген мәселелерді жою мүмкіндігі болады. Авторлар өздерінің жаңа туған балаларын өлтіретін аналардың, қылмыстық мінез-құлықтың және қылмыстың өзінде жатқан мынадай уәждерін атап көрсетеді: әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-психологиялық, оған зорлық-зомбылық-өзімшілдік, сондай-ақ жауапсыз және өзге де жеке детерминанттар кіреді. жаңа туылған бала; әлеуметтік мәртебе; өлтіруші ана;

әлеуметтік-экономикалық; жауапсыздық;

жүктілік;

нашақорлық;

маскүнемдік.
5 Алтай Бисенұлы Байсұлтанов

 

 Бас бостандығынан айыру орындарынан, қамақтан немесе күзеттен қашудың алДын алу шараларыН ЖЕТІЛДІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

 

 

 

 Қашудың қоғамдық қауіптілігі мынада: бұл әрекет бас бостандығынан айыру мекемелерінің қызметін тұрақсыздандыруға әкеледі және жазалау мақсаттарына қол жеткізуге кедергі келтіреді. Қылмыскерді жазалау мақсаттарының бірі ретінде түзету оның қайтадан қылмыс жасамауының кепілі екендігі анықталған.

Қашқан сотталған адам басқа сотталған адамдарға теріс әсер етеді және қылмыскерлерді іздеуге және ұстауға құқық қорғау органдары қызметкерлерінің едәуір материалдық қаражаты мен күштері тартылады.

Бас бостандығынан айырумен байланысты жазаларды орындайтын мекемелердің барлық бөліністері қызметкерлерінің дұрыс ұйымдасқан жұмысы мен өзара әрекеттестігі қашуды жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды уақытылы анықтауға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, мақалада қашуды арнайы ескертудің негізгі шаралары, осы қылмыс түрінің жеке профилактикасын жетілдіру процесі мен бағыттары қарастырылған.

 алдын алу;

скерту;

сотталған;

мекеме;

тәрбиелеу;

түзеу;

криминология;

арнайы профилактика.
6 Елена Олеговна Игонина

 

 МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІНІҢ АБАЙСЫЗ ІС-ӘРЕКЕТТЕРІН ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕН РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚ ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕСІ ҮЛГІСІНДЕ ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ БАҒАЛАУ

 

 

 Медицина қызметкерлерінің емдеу кезінде орын алған ақаулары үшін қылмыстық жауапкершілігі тақырыбы бүгінгі күнге дейін резонансты болып қала береді. Автор шетелдік заңнамадағы медицина қызметкерлерінің жауапкершілігіне салыстырмалы-құқықтық зерттеу жүргізді: Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясындағы ятрогенді қылмыстарды саралауда қолданылатын қылмыстық-құқықтық нормаларға талдау жасалды. Ресей Федерациясының Қылмыстық заңнамасына қарағанда, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде медицина қызметкерлерінің жауапкершілігін реттейтін арнайы қылмыстық-құқықтық нормалар қарастырылған. Мақалада екі елдің сот-тергеу практикасы келтірілген. Шетелдік заңнамаға жүгіну құқық қорғаушылар үшін жалпыға ортақ, материалдық құраммен қылмыстардың объективті жағының міндетті белгісі болып табылатын себептік байланысты белгілеу проблемасына назар аударуға мүмкіндік берді. Зерттеу нәтижелері бойынша мақала авторы ресми түсіндірме актілерін қабылдауды ұсынды: қолданылуы қиындық тудырған немесе сот практикасында әртүрлі көзқарас анықталған құқықтық нормаларды түсіндіру мақсатында Ресей Федерациясы Жоғарғы Соты Пленумының қаулылары, Қазақстан Республикасында – «Медициналық құқық бұзушылықтар (немесе қылмыстар) үшін жауапкершілік туралы заңнаманы соттармен қолдану практикасы туралы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қаулылары. ятрогенді қылмыстар; медицина қызметкері; медициналық қате;

ақау;

себептік байланыс; салдары;

сот практикасы;

біліктілік.
7 Азамат Қамбарұлы Қамбаров

 

Малик Дулатович Каражанов

 

 АҚПАРАТТАНДЫРУ ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРМЕН КҮРЕСУДІҢ КЕЙБІР ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

 

 

 Қазіргі жағдайда қылмыстық құқық бұзушылықтардың алдын алу материалдық құқықта көзделген құқық бұзушылықтарды қысқартуға ғана емес, қазіргі қоғамды ақпараттандыру процесі болып табылатын оң әлеуметтік құбылыстардан ықтимал теріс қылмыстық салдарларды бейтараптандыруға бағытталуы керек. Ақпараттандыру және байланыс саласындағы құқық бұзушылықтармен профилактикалық жұмыстың перспективалық бағыттары құқық бұзушылықтың осы түрі үшін жауаптылықты көздейтін заңнаманы жетілдіру мәселелерін қамту. Компьютерлік құқық бұзушылықтарға қарсы іс-қимылдың ұлттық құқықтық базасы ақпаратпен, оның ішінде компьютермен жұмыс істеу қағидаларын регламенттейтін және оларды бұзғаны үшін жауапкершілікті белгілейтін қолданыстағы заңнамалық актілердің ауқымын қамтиды. Сонымен қатар, кейбір құқықтық нормалар оң нәтижеге қол жеткізе алмайды. Құқықтық тыйымды моральдық-этикалық шаралармен ұштастыру қажет. Оларға ақпараттық ортада қалыптасқан және компьютерлердің қоғамда таралуы кезінде жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде моральдық-адамгершілік сананы қалыптастыруға арналған мінез-құлық пен этика нормалары кіреді. Ғылыми мақалада компьютерлік желілердегі абсолютті сенімділік пен қауіпсіздік ешқандай аппараттық, бағдарламалық және басқа шешімдерге кепілдік бере алмайтындығын атап өтілген. Сонымен бірге, қауіпсіздік мәселелеріне жан-жақты көзқараспен ғана шығындар қаупін азайтуға болады. компьютерлік техника; телекоммуникациялық байланыс;

Интернет;

ақпараттық қауіпсіздік; киберқылмыс; ақпараттандыру және байланыс;

компьютерлік құқық бұзушылық;

компьютерлік бағдарлама.
8 Динара Тұрғынбайқызы Тулебаева

 

 ҚОСЫМША ТЕРГЕУГЕ ҚАЙТАРЫЛҒАН ҚЫЛМЫСТЫҚ ІСКЕ ҚАТЫСТЫ ТЕРГЕП-ТЕКСЕРУ ЖӘНЕ КҮДІКТІНІ ҚАМАУДА ҰСТАУ МЕРЗІМДЕРІН ЕСЕПТЕУДІҢ ПРОЦЕССУАЛДЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ

 

 

 

 Автор мақалада істі қосымша тергеуге жіберген және сот істі прокурорға жіберу кезінде күдіктіні сотқа дейінгі және сот сатыларында қамауда ұстау мерзімдерін және тергеу мерзімдерін есептеу және ұзарту ерекшеліктері туралы мәселелерді қарастырған. Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік заңнамасында көзделген қаралып отырған бұлтартпау шарасы ең қатал болып табылады, бұл сотқа дейінгі іс жүргізуді жүргізетін адамның және бұлтартпау шарасын санкциялаған соттың жауапкершілігін арттырады. Күзетпен ұстау түріндегі күдіктіге қатысты бұлтартпау шарасын таңдау туралы мәселені шешкен кезде сотқа дейінгі іс жүргізуді жүргізетін орган оның конституциялық құқықтарын шектеумен байланысты емес өзге бұлтартпау шарасын қолдану мүмкіндігін әрбір ретте қарауы қажет. Себебі, қылмыстық іс жүргізу заңында белгіленген қылмыстық істер бойынша іс жүргізу тәртібі негізсіз айыптау мен соттаудан, адамның құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шектеуден қорғауға бағытталған. Қылмыстық сот ісін жүргізуді «созу», оған қатысушылардың конституциялық құқықтарына қысым жасауға әкеп соқтыратын мысалдар қарастырған. Адамдарды күзетпен ұстау мерзімдерінің, олардың мерзімдерін қысқартуға бағытталған ықтимал өзгерістері ұсынылған. күзетпен ұстау;

күдікті;

мерзімді ұзарту;

қосымша тергеу; қылмыстық істі қайтару;

сот;

прокурор;

тергеуші;

конституциялық құқықтар.
9 Флюра Галимовна Ибрагимова

 

Ерлан Майданұлы Айтқазин

 

Нұрлан Оразбекұлы Байжұманов

 

 2021 ЖЫЛДЫҢ 15 ҚАРАШАСЫНДА «МЕМЛЕКЕТТIК САТЫП АЛУ ТУРАЛЫ» ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢЫНА ЕНГІЗІЛГЕН ӨЗГЕРІСТЕРДІҢ ІС ЖҮЗІНДЕ ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫНЫҢ КЕЙБІР СҰРАҚТАРЫ

 

 Мақала авторларымен «Мемлекеттiк сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 4 желтоқсандағы Заңына 2021 жылдың 15 қарашасында енгізілген өзгерістер мен толықтырулар жан-жақты зерделенген.

Өзгерістердің іс жүзінде тәжірибеде жүзеге асуы мен енгізілу себептері, түрткі болған алғышарттары және күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мүмкіндіктері мақалада қарастырылған басты сұрақтар болып табылады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұруға қабілетті жүйені қалыптастыру және ашықтықты қамтамасыз ету мақсатында заңнаманы өзгертудің жүргізіліп жатқан практикасының тиімділігіне ерекше назар аударылды.

Авторлармен алынып тасталған кейбір нормаларды қайтару немесе енгізілген бірнеше өзгерістер қайтадан қарастырылып, реттеуді немесе толықтыруды талап етеді деген қорытынды жасалынады. Осы саладағы заңды жетілдіру бойынша ұсыныстар берілді.

 мемлекеттiк сатып алу; мемлекеттiк сатып алу туралы шарт;

тапсырыс беруші;

өнім беруші;

тендер;

аукцион;

конкурс;

бір көзден сатып алу; электрондық әмиян.
10 Дәурен Болатұлы Алшымбек

 

Әсел Қуандыққызы Қайшатаева

 

 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЗАҢНАМАСЫ БОЙЫНША СУРРОГАТ АНА БОЛУ ШАРТЫН НОТАРИАЛДЫ ТҮРДЕ КУӘЛАНДЫРУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

 

 Мақалада авторлар Қазақстандағы суррогат ана болуды нотариалды куәландыру тәртібі бойынша нормативтік-құқықтық базаны зерделеу нәтижелерін баяндаған. Суррогат ана туралы келісім мазмұнының негізгі ережелері, атап айтқанда: субъектісі, келісім-шарт жасасу кезінде тараптардың құқықтары мен міндеттері және шарт жасасу кезіндегі нотариустың міндеттері қаралған.

Мақалада «Суррогат ана болу шартының субъектілері» ұғымына ерекше назар аударылады, нақтырақ айтсақ балалы болғысы келетін тарап, ол «ерлізайыпты», «тапсырыс берушілер» және «балалы болғысы келетін отбасы» терминдері және осы түсініктедің бір мағына беретін тарап ретінде қарастыру сұрағына арналған.

Авторлар шетелдік азаматтардың суррогат ана болу шартының субъектілері ретінде қатысуы туралы мәселені де қарайды. Отандық заңнама шетелдік азаматтардың осы процеске қатысуын шектемейді, бірақ сұрақ туындайды, шетел заңнамасы осындай жолмен балалы болуға рұқсат ете ме?

Осы мәселені зерттеу негізінде авторлар шетелдік азаматтардың қатысуымен суррогат ана болу туралы келісім жасамас бұрын нотариуспен міндетті заң кеңесін беруді ұсынады.

 суррогат ана;

суррогат ана болу;

суррогат ана болу шарты; репродуктивтік әдістер; нотариус;

ерлі-зайыпты;

тапсырыс берушілер; шетелдік азамат; нотариалды түрде куәландыру.

№3 (25)/2022 Жаршысы мақалаларының аннотациясы және түйінді сөздері

№ Автордың аты-жөні Мақаланың атауы Аннотация Түйінді сөздер
1 Ерік Болатұлы Ахметов ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕН ШЕТ ЕЛДЕРДЕ ӘКІМШІЛІК СОТ ІСІН ЖҮРГІЗУДЕ СОТТЫҢ БЕЛСЕНДІ РӨЛІ ҚАҒИДАСЫН ҚОЛДАНУДЫ ТАЛДАУЫ Мақалада әкімшілік сот ісін жүргізуде соттың белсенді рөлі қағидатын Қазақстан Республикасы және шет мемлекеттерде қолдану мәселелері қарастырылады. Негізгі назар осы принциптің негізгі функциясын, қолдану жүйесін анықтауға аударылады. Зерттелетін қағидатқа және оны таяу және алыс шетелдерде іске асырылуына қысқаша шолу жасалды. Судья істі әділ талқылау мақсатында соттың белсенді рөлі қағидатын ақылға қонымды мерзімде қолдануы керек деген қорытынды жасалды. Автор соттың белсенді рөлі принципінің айрықша белгісі оның тікелей әрекеті, яғни принцип декларация ретінде емес, бірыңғай мақсатта – құқықтық реттеудің ерекше құралы ретінде құрылады. Құқық қолданушы әкімшілік істі жүргізуде соттың белсенді рөлі принципін де ескеруі керек. Автор зерттелетін принцип басқарушылық әкімшілік құқық принциптерінің ерекше тобы екеніне сенімді. әкімшілік сот ісін жүргізу; әкімшілік әділет; әкімшілік сот; принциптер жүйесі; иерархия; заңдылық; лауазымды тұлғалар; жоғарғы сот.
2 Гаухар Дәулетбайқызы Байкенова ДУАЛЬДЫ ОҚЫТУ ФОРМАСЫ БОЙЫНША СТУДЕНТТЕРГЕ ӨТЕУ ТӨЛЕМІ: ҚҰҚЫҚ ӘЛДЕ МІНДЕТ Бұл мақалада дуальды білім беру нысанындағы өтемақы төлемдерінің ұйымдастырушылық-құқықтық аспектілерін зерттеу нәтижелері берілген. Жұмыс беруші үшін өтемақы төлемінің императивті немесе диспозитивті сипатының болуына қолданыстағы заңнамаға талдау жүргізіледі. Заңнамада кейбір дәлсіздіктер анықталды, осыған байланысты бір мағыналы ұғымдық аппараттың анықтамасы теориялық және практикалық маңызға ие. Қазақстанның дуальды оқытуды енгізудегі табысты тәжірибесіне қарамастан, үшжақты келісімнің әділ балансы мәселесі ашық күйінде қалып отыр. Автордың айтуынша, білім алушының еңбегіне ақы төлеу құқығын бұзу орын алады. Осыған байланысты білім алушыға төленетін міндетті өтемақы төлемін заң жүзінде бекіту қажеттілігі туралы мәселе көтеріледі. Дуальды оқыту жүйесі бойынша шетел тәжірибесін келтіреді, оның ішінде Германия мен Қытай мемлекеттерінің заңнамасында дуальды оқытуды еңбек қатынастары тұрғысынан қарастыру әдетке айналған. Отандық заңнаманы талдау нәтижесінде дуальды оқыту бойынша білім алушыға міндетті өтемақы төлемін белгілеу қажеттілігі туындады. Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша ұсыныстар әзірленді. дуальды оқыту; кадрларды даярлау; білім алушының құқықтары; өтемақы төлеу; білім алушы; өндірістік оқыту; кәсіптік практика; еңбек функциялары.
3 Нұролла Ерғалиұлы Есенжолов ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘКІМШІЛІК ЮСТИЦИЯ МОДЕЛІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ МӘСЕЛЕЛЕРІ Мақала Қазақстандағы әкімшілік юстиция моделінің ерекшелігін талдауға арналған. Зерттеу арқылы әкімшілік юстицияның қалыптасуы, әкімшілік соттар мен әкімшілік сот өндірісінің жүйесі мен мазмұны қаралады. Әкімшілік юстиция мемлекеттік басқаруда атқару билігін бақылайтын және азаматтардың (ұйымдардың) құқықтарын қорғайтын құқықтық мемлекеттің ерекше институты. Сонымен бірге әкімшілік юстиция моделінің қалыптасуы мен өзектілігі мемлекеттік құрылыс пен қоғамның саяси, мәдени жағдайлармен байланысты екендігі анықталады. Зерттеуде француз, неміс, англо-саксондық әкімшілік юстиция модельдерін және олардың жекелеген элементтерін қазақстандық әкімшілік юстиция жүйесінде қолдану ерекшеліктері талданды. Әкімшілік юстицияның негізі болып табылатын әкімшілік құқық мазмұнындағы заңдылық контекстінде азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қарастырудың тұжырымдамалық негіздері келтірілген. Талдау барысында әкімшілік юстицияның отандық негіздерін қалыптастырудағы әкімшілік соттардағы бұқаралық құқықтық даулар мен әкімшілік құқықбұзушылық істерін ажырату негіздері көрсетілді. Бұл әкімшілік юстицияның басқару саласындағы «құқықтық мемлекет» идеясының міндеттерін басшылыққа алып, әкімшілік пен азаматтардың тең, заңдылық бойынша қарым-қатынасын бекітеді. Еліміздің германиялық модельге жақын жүйесі, ондағы әкімшілік сот пен сот өндірісінің процесуалдық ерекшеліктері, теориялық даму негіздері берілді. әкімшілік юстиция; модель; әкімшілік сот өндірісі; әкімшілік құқық; әкімшілік басқару; қағида; құқықтық дау; адам құқықтары; бақылау
4 Мереке Қонысханқызы Журунова

Айдана Нұрғалиқызы Оспанова

Ерік Болатұлы Ахметов

 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА АЗАМАТТАРДЫҢ БАНКРОТТЫҒЫ ТУРАЛЫ ЗАҢНАМАНЫ БҰЗҒАНЫ ҮШІН ӘКІМШІЛІК ЖАУАПКЕРШІЛІККЕ ТАРТУДЫҢ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРІ Қазақстан Республикасында халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайын реттеуге байланысты жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заңды қабылдау туралы талқылаулардың нәтижесінде оны әзірлеу мен дайындау жұмыстары жүргізілді. Алайда, аталған заңды қабылдаумен бірге ілеспе заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажеттілігі туындайды. Мақалада азаматтардың банкроттығына байланысты заңнаманы бұзған субъектіге қатысты әкімшілік жауапкершілікті тағайындаудың негізділігі қарастырылған. Мақаланың мақсаты азаматтардың төлем қабілеттілігін қалпына келтіруге және банкроттыққа байланысты заңнама нормаларын теріс пайдаланумен байланысты әкімшілік жауапкершілікті тағайындаудың кейбір мәселелеріне кешенді талдау жүргізу, оны заңнамалық реттеу үшін қажетті ұсыныстар енгізу болып табылады. Азаматтардың банкроттығы мәселесінің деңгейі мен маңыздылығын көрсететін аналитикалық ақпарат, құқық қолдану тәжірибесін зерделенді, салыстырмалы талдау жасалды, сот тәжірибесі, статистикалық көрсеткіштер қаралды. азаматтардың банкроттығы; дәрменсіздік; оңалту; төлем қабілетсіздігі; жалған банкроттық; борышкер; қаржы басқарушысы; әкімшілік жауапкершілік.
5 Татьяна Ивановна Отческая

Полина Дмитриевна Шкурова

 КӘМЕЛЕТКЕ ТОЛМАҒАНДАРДЫҢ ҚЫЛМЫС ЖАСАУЫНЫҢ СЕБЕПТЕРІ МЕН ШАРТТАРЫ ЖӘНЕ ПРОКУРАТУРА ОРГАНДАРЫНЫҢ ЖАСӨСПІРІМДЕР ҚЫЛМЫСЫ ДЕҢГЕЙІНЕ ӘСЕРІ Бұл мақалада Ресей Федерациясында кәмелетке толмағандар жасаған қылмыстарға қатысты мәселелер қамтылған. Авторлар ел дамуының барлық кезеңдеріндегі түрлі оқиғалар әртүрлі жастағы адамдардың қылмысына әсер еткеніне назар аударады. Сонымен бірге отбасының, оқу процесінің және қоршаған ортаның әсері кәмелетке толмағандардың девиантты мінез-құлқына әсер ете алмайды. Мақалада Бас прокуратураның статистикасы, елдің Жоғары сот инстанциясының сот практикасы заң шығарушы мен құқық қорғау органдарының кәмелетке толмағандар жасайтын істер бойынша одан әрі өзара іс-қимылының маңыздылығын көрсетеді. Статистика нәтижелері кәмелетке толмағанның нәзік психикасына ақпараттық ашықтықтың теріс әсерін көрсетеді, оны заңсыз әрекеттер жасауға итермелейді. Автормен осы бағыттағы қылмыстың төмендеу перспективалары және кәмелетке толмағандардың құқықтарын сақтау жөніндегі заңдардың орындалуына прокурорлық қадағалаудың әсері қаралды. Бас прокуратура; кәмелетке толмағандардың бейресми бірлестіктері; кәмелетке толмағандардың қылмысы; қылмыстарды қайта жасау; құқықтық ақпараттандыру; балалар қылмысының алдын алу; қылмыстың төмендеуі; әлеуметтік желілер.
6 Виктория Николаевна Руфанова УУКРАИНАДАҒЫ ТҰРМЫСТЫҚ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚҚА ЖАУАП БЕРУДІҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ МОДЕЛІ Автор мақалада халықтың ең осал топтары: балалар, қарттар, мүгедектер, материалдық, психологиялық немесе басқа да жағдайдағы әйелдер зардап шегетін адам құқықтарын бұзудың ең кең тараған нысандарының бірі ретінде тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесі қарастырылады. Ғылыми әлемде де, құқық қолдану тәжірибесінде де пікірталастар жүргізіліп, қарастырылып жатқан құбылысқа қарсы тұру құралдары талқыланады. Мақалада осы мәселе бойынша кейбір ғалымдардың пікірлері келтірілген. Украинаның қылмыстық заңының қолданыстағы нормаларының тиімділігінің жеткіліксіздігі үйдегі зорлық-зомбылық үшін қылмыстық жауапкершілікті көздейтін арнайы норманың қабылдануына әкелді. Автор қарастырылып отырған мәселе бойынша Украинаның қылмыстық заңнамасына талдау жасайды, тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күресу бойынша қылмыстық-құқықтық шаралардың тиімділігін арттырудың оң тәжірибесін сипаттайды және олардың тиімді нысандарын анықтайды. тұрмыстық зорлық-зомбылық; қылмыс құрамы; заң; криминализация; жәбірленуші; біліктілік белгісі; сот; әрекет.
7 Вилор Башкировна Тапакова АДАМ ҚҰҚЫҒЫ НЕМЕСЕ ҚАУІПСІЗДІК: COVID-19 КЕЗЕҢІНДЕГІ ПАРАДОКСАЛДЫ ҚАЙШЫЛЫҚТАР (ШЕТЕЛДІК ТӘЖІРИБЕ) Автор мақалада COVID-19 пандемиясының бір аспектісі ретінде адамның құқықтары мен бостандықтарын, оның ішінде оларды шектеу тұрғысынан жүзеге асыру мәселелерін қарастырылады. Халықаралық құқықты, шет мемлекеттердің құқықтарын, сот практикасын және бұқаралық ақпарат құралдарын талдау негізінде қалыптасқан жағдайды реттеу бойынша құрылған құқықтық және ұйымдастырушылық база қарама-қайшылықпен, «ашықтықтың» болмауымен және радикалдылықпен сипатталады деген қорытынды жасалды. Автор бірқатар елдерде билік журналистер мен медицина қызметкерлеріне қарсы санкциялар қолдана отырып, еркін пікір білдіру құқығын сақтамады деген пікірге келді. Нәтижесінде, бұл инфекцияның таралуы туралы қоғамды тиімді ақпараттандыруды шектеуге және мемлекеттің іс-әрекетіне деген сенімге нұқсан келтірді. Автор қозғалыс бостандығы мен жеке бас бостандығын толық және шамадан тыс шектеуден аулақ болу керек және жалпыға міндетті шектеулерге тек ғылыми тұрғыдан негізделген және қажет болған жағдайда және зардап шеккен халықты қолдау тетіктерінің болуын қамтамасыз ету мүмкін болған жағдайда ғана жүгіну қажет деп санайды. Ұйымдық-құқықтық базаны жетілдіруге бағытталған қорытындылар жасалып, уәкілетті органдарға ұсынымдар әзірленді. өмір; медициналық көмек; БҰҰ; пандемия; адам құқығы; құқық; сот; COVID-19.

№4/2022 ж. Жаршысы мақалаларының аннотациясы және түйінді сөздері

№

 

 Автордың

Т.А.Ж

 Мақаланың атауы Аннотация Түйінді сөздер
1 Фарит

Гизарович

Аминев

 

 «СОТ-САРАПТАМА ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІ ҰДАЙЫ ЖЕТІЛДІРУ ҚАЖЕТТІЛІГІ ТУРАЛЫ» Қазіргі кезеңде сот ісін жүргізу сапасын арттырудағы өзекті міндет сот-сараптама қызметінің тиімділігін арттыру болып табылады. Мақалада Ресей Федерациясында сот ісін жүргізуді үздіксіз реформалау жағдайындағы бұл міндет сот-сараптамалық қызметті ұйымдастырушылық-құқықтық және әдістемелік қамтамасыз етуді үнемі жетілдіру арқылы ғана шешілуі мүмкін екендігі көрсетілген. Сот-сараптама қызметі туралы жаңа федералды заң болмаған жағдайда, сот сарапшыларының кәсіби дайындығының сапасын арттыратын осы заңның кейбір ережелерінің ықтимал нұсқалары көрсетілген. Мемлекеттік сот-сараптама мекемелерінен (ұйымдарынан) тыс сот-сараптама қызметінің неғұрлым өткір мәселелері қаралды және оларды шешудің оңтайлы жолдары әзірленді. Сот сарапшыларын оқыту, олардан біліктілік емтихандарын қабылдау, мемлекеттік және мемлекеттік емес сот-сараптама ұйымдарының өзара іс-қимылы бойынша ұсынымдар әзірленіп, ұсынылды. сот-сараптама қызметі; жетілдіру;

сарапшы;

сот-сараптама ұйымы; стандарттау;

сараптама әдістемесі; Палата;

сараптама.
2 Николай Владимирович Павличенко

 

Андрей

Иванович

Тамбовцев

 

 «РЕСЕЙДЕ ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ ЗАҢДЫ БЕКІТІЛУІ»

 

 Мақалада Ресей Федерациясының Ішкі істер органдары мен басқа да құқық қорғау органдарының қызметінде жедел-іздестіру құралдарын функционалды қалыптастыру және заңды түрде бекіту тәжірибесі қарастырылады. Авторлар ресейлік менталитеттің ерекшеліктерін және оны қалыптастырудың ерекше тарихи тәжірибесін ескеретін жедел-іздестіру құралдарын нормативтік бекітудің ерекше және нақты жолын айтады.

Қойылған мәселе: жедел-іздестіру құралдарының нормативтік құқықтық бекітілуін, оны жедел-іздестіру қызметінің міндеттерін шешу мақсатында пайдалану тетіктерін жетілдіру осы қызметтің ретроспективті аспектілерін терең зерттеуді және оны әртүрлі тарихи кезеңдерде сүйемелдейтін объективті шындық процестерін ескеруді талап етеді.

Зерттеудің мақсаты: құқық қорғау құралдарының функционалдық қалыптасуының және құқықтық (нормативтік-құқықтық) бекітілуінің ретроспективті аспектілерін зерттеу, осы негізде оны жетілдіру бойынша қорытындылар мен ұсыныстарды қалыптастыру.

Зерттеу әдістері: диалектикалық әдіс әмбебап таным әдісі ретінде, жалпы ғылыми формальды-логикалық таным әдістері (талдау және синтез, дедукция және индукция, аналогия), жүйелік тәсіл.

Нәтижелер мен негізгі қорытындылар: жүргізілген зерттеу негізінде авторлар жедел-іздестіру құралдарын жетілдіру мәселелері, оны сыртқы іске асыру нысандары сыртқы, объективті өзгеретін шындықтарды ескеруі керек деп санайды, олар уақтылы нормативтік бекітілгенде жедел-іздестіру қызметінің міндеттерін шешуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар жедел-іздестіру құралдарын жетілдірудің маңызды элементі – жедел-іздестіру қызметін бекітудің осындай құқықтық жүйесі бар достық геосаяси көршілерден оң тәжірибе алу.

 жедел-іздестіру қызметі; құралдар жинағы;

жедел-іздестіру іс-шаралары;

заң.
3 Асқар

Асанханұлы

Секішев

 

 «ПРОКУРОРДЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕ

ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚУДАЛАУДЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ САЛАСЫ»

             Бұл мақаланы дайындауға прокуратураның құрылғанына 100 жыл толуына орай мерейтойлық күн себеп болды.

Автордың көзқарасы Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы органның даму кезеңдеріне бағытталды. Ең алдымен, біздің назарымыз 2017 жылғы прокуратураның тағайындалуындағы конституциялық өзгерістерге аударылды, олардың бірі – мемлекет атынан қылмыстық қудалауды жүзеге асыру, өйткені бұл ғалымдар мен практиктер арасында әртүрлі түсіндіруді тудырды.

Айта кету керек, «қылмыстық қудалау» ұғымын анықтау мәселесімен Қазақстанның заңгер ғалымдары да, шетелдік ғалымдар да айналысқан. Соңғысынан салыстырмалы талдауды ресейлік, кеңестік ғалымдардың ғылыми тұжырымдарымен, ұсыныстарымен және тәсілдерімен жүргізген жөн. Қарастырылып отырған мәселенің тарихи тамыры да бар.

ҚР ҚПК-нің 7-бабында заң шығарушы айыптау тарапының іс жүргізу қызметі ретінде белгілеген «қылмыстық қудалау» ұғымына түсініктеме берілді.

Ұсынылған басылымда прокурор жүзеге асыратын «қылмыстық қудалау» ұғымын түсіндіруге бірыңғай, ғылыми ғана емес, практикалық тәсілді әзірлеу жөніндегі мәселелер көтеріледі. Ол прокурордың мемлекет атынан қылмыстық қудалауды жүзеге асыру, оның нақты шеңберін белгілеу өкілеттіктерін көрсетуге бағытталған. Бұл қылмыстық процестің үш буынды моделінің жаңа жағдайларында прокуратураның құзыретін неғұрлым нақты айқындау үшін талап етіледі.

 қылмыстық іс жүргізу; прокуратураның конституциялық мақсаты; қылмыстық қудалау;

сотқа дейінгі тергеу;

сотқа дейінгі іс жүргізу;

сот тергеуі;

айыптау сөзі.
4 Роман

Хұрматуллаұлы

Темірғазин

 

Ержан

Кеңесұлы

Өтебаев

 

Айбек

Бағдадұлы

Сейданов

 

 «ТЕХНОГЕНДІК СИПАТТАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫ ТЕРГЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ MINDMAP ӘДІСІ» Мақалада техногендік сипаттағы авариялар мен апаттарды сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында криминалистикалық тактикалық операцияларды қолдану баяндалады. Техногендік авариялардың өсіп келе жатқан зиянды әсерін және олардың Қазақстан Республикасындағы ұлттық қауіпсіздікке әсер ету салдарының ушығуын ескере отырып, техногендік оқиғаларды тергеу жөніндегі тактикалық операцияларды жетілдірудің тиімді әдістерінің өзектілігі негізделген.

Зерттеудің мақсаты техногендік оқиғаларды сотқа дейінгі сот тергеуінің тиімділігін арттыру бойынша практикалық іс-шаралар кешенін әзірлеу болды. Техногендік оқиғаларды сотқа дейінгі тергеу барысында сот-тактикалық операцияларды жүзеге асыру тәжірибесіне Mindmap әдісін өзгерту алгоритмі дәлелденген және ұсынылған. Қазақстанда техногендік сипаттағы қылмыстық оқиғаларды сотқа дейінгі қылмыстық тергеуді жетілдіру бойынша құрылымдық-логикалық модель әзірленді.

 техногендік сипаттағы қылмыстық оқиғалар; Mindmap;

техногендік қауіпсіздік; тергеуші;

сотқа дейінгі тергеу; логикалық модель; криминалистикалық нұсқа.
5 Лариса

Ивановна

Беляева

 

 «РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСҚА ҚАРСЫ КҮРЕСТІҢ МЕМЛЕКЕТТІК САЯСАТ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ҚЫЛМЫСТЫҚ САЯСАТ» Мақала қылмыстық саясатты қалыптастыру теориясы мен практикасы мәселелеріне арналған, оның сипаттамасы мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі ретінде берілген. Қылмысқа қарсы мемлекеттік саясаттың жалпы сипаттамасына, ондағы орынға және онымен қылмыстық саясаттың арақатынасына назар аударылады. Оның мемлекеттің әлеуметтік және құқықтық саясатымен байланысы, олардың өзара әсері атап өтіледі. Қылмыстық саясаттың халықаралық, мемлекетаралық, жалпы федералдық, аймақтық және жергілікті ауқымы сипатталған.

Қылмыстық саясаттың бас стратегиялық мақсатының болуы және оның нақты әлеуметтік-экономикалық және әлеуметтік-саяси жағдайларға байланысты мемлекет дамуының белгілі бір кезеңдерінің стратегиялық мақсаттарының ерекшеліктері көрсетілген. Осы мақсаттарға сипаттама беріледі. Қылмыстық саясаттың ерекшеліктері, сипаттамалары мен мазмұны қарастырылады. Қылмыстық саясаттағы жұртшылықтың рөліне, қылмыстық саясатты дамыту үшін құқықтық мәдениет пен құқықтық сананың маңыздылығына баса назар аударылды. Қылмыстық саясат Мемлекеттік-құқықтық құбылыс ретінде бір мезгілде статикалық және серпінді сияқты қасиеттермен сипатталатыны дәлелденді. Қылмыстық саясат бағыттарының жалпы сипаттамасы оның құрылымдық элементіне, объектісіне, қол сұғушылық сипатына, оны жүзеге асыратын адамдарға, қылмыстық саясат субъектісінің функцияларына және басқа да негіздерге байланысты берілген. Ғылыми назар аударуға және зерттеуге лайық өзекті мәселелер атап өтілді.

 мемлекеттің қызметі;

тұлға;

қоғам;

стратегиялық мақсаттар; қылмыстық саясат; қылмыстық қол сұғушылық; құқық қолдану;

қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

қылмыс;

қылмысқа қарсы іс-қимыл.
6 Бибігүл Аманжолқызы

Құлмұханбетова

 

 «ШЕТ ЕЛДЕРДЕ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЖЫНЫСТЫҚ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУЫ (КАНАДА, АҚШ МЫСАЛЫНДА)» Кәмелетке толмағандарға қатысты жыныстық зорлық-зомбылыққа қарсы тұру ерекше өзекті болып табылады. Мақалада Канада мен АҚШ-тың жалпы және кәмелетке толмағандарға қатысты жыныстық зорлық-зомбылыққа қарсы тұру тәжірибесіне шолу жасалады. Бұл шолу «Балаларды интернеттегі жыныстық қанаудан қорғаудың ұлттық стратегиясы», «Жынысына байланысты зорлық-зомбылықтың алдын алу және оған қарсы күрес стратегиясы», «2019-2024 жылдарға арналған Адам саудасына қарсы күрес стратегиясы», «Балаларға қатысты зорлық-зомбылықты тоқтатудың канадалық жол картасы» сияқты Канададағы балаларға қатысты жыныстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес жөніндегі ұлттық стратегияларды талдауға негізделген. АҚШ-тың «Балаларды қорғау және қауіпсіздігі туралы» Федералды Заңы жыныстық қылмыскерлерді тіркеу жүйесін, ДНҚ мәліметтер базасын, балаларды қорғауға арналған гранттар бағдарламаларын және жыныстық қылмыскерлер мен балаларды қудалайтындардың іс-әрекеттерін болдырмауға және оларды жазалауға бағытталған басқа да бастамаларды қарастырады. Қазақстанда қолданылатын шараларды ескере отырып, автор Канада мен АҚШ тәжірибесін имплементациялау бойынша шараларды ұсынады. ДНҚ мәліметтер базасы; қылмыскер туралы мәліметтер базасы;

құрбан болу;

қауіпсіздік шаралары; жыныстық қылмыскерлерді бақылау;

жыныстық қылмыскерлерді тіркеу;

жыныстық қанау;

балаларға қатысты жыныстық зорлық-зомбылық.
7 Флюра

Галимовна

Ибрагимова

 

Ерлан

Майданұлы

Айтқазин

 

Жеңіс

Тілеуғазыұлы

Калияуов

 

 «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК САПАСЫН ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУДІҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ: МӘСЕЛЕЛЕР МЕН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ» Мақалада Қазақстан Республикасында медициналық көмек көрсету сапасын арттыру саласындағы денсаулық сақтау жүйесінің қызметі мен оның тиімділігі зерттелген.

Нормативтік құқықтық база зерттеліп, шетелдік тәжірибе қарастырылған, тиісті ұсыныстар берілген.

Зерттеу барысында сапалы медициналық көмек көрсетуге кері әсер етіп келе жатқан себептер анықталған, олардың негізгілері ретінде – медицина саласындағы мамандардың жетіспеушілігі, медициналық қызметтердің ақылы болуы, медициналық ұйымдар көрсететін қызметтердің сапасына қоғамдық бақылаудың әлсіздігі, сондай-ақ елімізде медицина қызметкерлерінің кәсіби жауапкершілігін міндетті сақтандыру жүйесін енгізу процесінің баяу жүріп жатқандығы аталған.

Авторлар аталған мәселелердің шешу жолдарын ұсынады және медицина қызметкерлерінің кәсіби жауапкершілігін міндетті сақтандыру жүйесі енгізілген жағдайда оның медициналық қызмет көрсету сапасының жақсаруына әсері мен оң перспективасын да қарастырады.

 медицина;

науқас;

денсаулық сақтау; медициналық қызмет; медициналық көмектің сапасы;

медициналық сақтандыру; дәрігер;

медициналық ұйым; медицина қызметкерлерінің кәсіби жауапкершілігі.
8 Меруерт

Асқарқызы

Әмірова

 

Флюра

Галимовна

Ибрагимова

 

 «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК САТЫП АЛУЛАРДЫ ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУ»                Мақалада Қазақстан Республикасындағы денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік сатып алуды құқықтық реттеудің ағымдағы жағдайы қарастырылады. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасында мемлекеттік сатып алу «Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына, Азаматтық кодекстің нормаларына, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларына және өзге де нормативтік құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылады.

Мақалада бюджет қаражатын үнемдеу үшін денсаулық сақтау саласында мемлекеттік сатып алу тетігін пайдаланудың өзектілігі негізделеді. Автор осы саладағы құқықтық реттеудің оң жақтары мен кемшіліктерін қарастырады. Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік сатып алудың шетелдік тәжірибесі талданып, зерделенді. Автор Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік сатып алуды құқықтық реттеуді жетілдіру бойынша ұсыныстарды тұжырымдаған. Мақалада Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік сатып алуды құқықтық реттеу мәселелері, сондай-ақ денсаулық сақтау саласында сатып алу рәсімдерін қолдану тәжірибесі қарастырылған.

 денсаулық сақтау; мемлекеттік сатып алу; құқық;

халықаралық тәжірибе; денсаулық сақтау;

сатып алу рәсімі; келісімшарт;

заңнама.
9 Әсел Мұхаметбекқызы

Уәлиева

 

 «ВОЛОНТЁРЛІК», «ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ» ЖӘНЕ «ӘЛЕУМЕТТІК КӘСІПКЕРЛІК» ҰҒЫМДАРЫНЫҢ АРАҚАТЫНАСЫ МӘСЕЛЕСІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БИЗНЕСТІҢ ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ҚҰРЫЛЫМЫНДАҒЫ ОРНЫ» Мақалада Қазақстан заңнамасында көрсетілген «волонтерлік қызмет» (волонтёрлік), «қайырымдылық» (еріктілік) және «әлеуметтік кәсіпкерлік», «кәсіпкерліктің әлеуметтік жауапкершілігі» анықтамалары қарастырылады, сондай-ақ ұғымдардың мәні мен түсінігі ашылады. Теориялық талдаудың нәтижелері сипатталған ұғымдар мағыналарының белгілі бір арақатынасы туралы айтуға мүмкіндік береді, себебі барлық үш институт қоғамдағы мәселелерді шешеді.

Одан басқа, аталған ұғымдар кәсіпкерліктің әлеуметтік жауапкершілігінің құрылымында көрініс табады. Теорияда қолдану үшін «әлеуметтік кәсіпкерлік» ұғымы ұсынылды, онда әлеуметтік-кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру мақсатында волонтёрлік және қайырымдылық құралдарын қолдану қажеттілігі көрсетілген. Сондай-ақ қайырымдылықты азаматтардың әлеуметтік осал санаттарында тәуелді көңіл-күй туғызатын көмек ретінде ғана қарастыру емес, сондай-ақ SMS-қайырымдылықтар тетігі арқылы әлеуметтік кәсіпкерлікпен коллаборацияда неғұрлым ұтымды пайдалануға бастамашылық жасалды. Осы міндетті іске асыру үшін әлеуметтік кәсіпкерлік саласында SMS-қайырымдылықтар құралын енгізу ұсынылды, бұл азаматтарға төлем терминалы, банктің мобильді қосымшасы, банк картасы немесе веб-әмиян, сондай-ақ ұялы телефоннан SMS-хабарлама арқылы әлеуметтік кәсіпкерлерге, ауыр сырқаттанушылардан зардап шегетін балаларға және т. б. материалдық қолдау көрсетуге мүмкіндік береді. Әлеуметтік кәсіпкерлер үшін SMS-қайырымдылықтар институтын құқықтық енгізуді «әлеуметтік кәсіпкерлер тізілімінде тұрған әлеуметтік кәсіпкерлер үшін ғана» деген ескертпемен жүзеге асыру ұсынылады, бұл бизнесмендерді осындай қызметпен айналысу үшін және тізілімде тіркелуге жандандыруға жағдай туғызады.

 әлеуметтік кәсіпкерлік; волонтёрлік; қайырымдылық;

еріктілік;

кәсіпкерлік қызмет;

үкіметтік емес ұйымдар; әлеуметтік мәселелер; халықтың әлеуметтік осал топтары.
10 Индира

Сальдосовна

Мұхамбетова

 

 «БОСҚЫНДАРДЫ ҚОРҒАУДЫҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ИНСТИТУЦИОНАЛДЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ» Мақалада көтерілген мәселенің өзектілігі соңғы онжылдықтардағы босқындар ағымының ұлғаюымен байланысты. Қозғалыстардың басым себептері: соғыстар, қарулы қақтығыстар және пандемия мен климаттық апаттармен шиеленіскен зорлық-зомбылық. 2022 жылдың басында бүкіл әлем бойынша еріксіз жер аударылған адамдардың саны 84 млн адамнан асты. Аталған кезеңде босқындар саны 21 млн адамға жетті.

Босқындарға қатысты халықаралық құқықтың негізі Босқындардың мәртебесі туралы 1951 жылғы Конвенция (Женева конвенциясы) және оған 1967 жылғы Хаттама, босқындардың нақты құқықтық режимін белгілейтін жалғыз әмбебап шарттар болып табылады. Босқындардың халықаралық режимін жүзеге асыруға кепілдік беретін басты фактор БҰҰ БЖКБ болып табылады. Қазіргі уақытта халықаралық босқындар режимін қолдау бойынша институционалдық құралдарды жетілдіру жұмыстары жалғасуда.

 босқын;

көші-қон дағдарысы;

босқын құқығы;

босқын режимі;

босқынды қорғау;

баспана жүйесі;

жаһандық келісім;

Нью-Йорк декларациясы.