Аннотациялар – 2021 жыл

Т.А.Ж

Л.Т. Жанұзақова,

Н. Сәулен.

Мақалада авторлар нормативтік құқықтық актілерді ресми түсіндіру тұжырымдамасы мен түрлерін заңнамалық түрде бекітуді және заңдарды ресми түсіндіру субъектілерін анық белгілеуді ұсынады.

ресми түсіндірме беру; субъект;

құқық нормалары; Конституциялық Кеңес және Жоғарғы Сот;

заң.

халықаралық құқық; егемендік;

ұлттық және халықаралық құқықтың арақатынасы; Конституцияның үстемдігі; халықаралық шарт; Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің нормативтік қаулылары.

С.К. Жүрсімбаев.

Сот төрелігінің бес сатылы жүйесінен – үш сатылы жүйеге көшу, Қазақстанның Жоғарғы Сотына кассациялық саты функцияларын беру, шешімге шағым жасау кезінде мүліктік цензураны енгізу, сондай-ақ апелляциялық шағым беру рәсімі сақталмаған кезде кассациялық сатыға жүгіну мүмкін еместігі арқылы сот сатыларын оңтайландыру бойынша жүргізілген реформаларды талдай отырып, авторлардың пікірінше, сот төрелігіне қол жеткізуге шектеу қоюға әкеп соғады.

Өз кезегінде, авторлар сот төрелігіне қолжетімділікті жүзеге асыру бойынша бұл процестегі прокурордың рөлін көрсете отырып, өзгерістер мен толықтырулар ұсынады.

сот жүйесі;

мемлекеттік баж;

сот төрелігіне қолжетімділік; азаматтық іс жүргізу; прокуратура органдары; ақылға қонымды мерзім; өтінішхат.

нотариат;

татуласу рәсімдері; дауларды шешу;

медиация;

атқарушылық жазба; нотариус;

даусыз талап;

қарызды өндіріп алу.

А.Н. Романова.

Авторлар медиацияның Қазақстан Республикасында қажеттілігі төмен деген қорытындыға келді, бұған бірқатар себептер бар, солардың бірі халықтың медиация туралы жеткіліксіз ақпараттандырылуында. Осыған байланысты авторлар соттарда ақпарат ұсыну, медиация туралы әлеуметтік роликтер мен ақпараттық парақшалар жасау және тарату, баннерлер орналастыру арқылы медиацияны алға бастыруды, сондай-ақ медиация саласындағы заңнаманы жетілдіруді ұсынып отыр.

дауларды альтернативті шешу;

медиатор;

медиаторларды даярлау жүйесі;

медиаторларды аккредиттеу және сертификаттау;

медиативті тәжірибе.

химиялық кастрация; педофил;

психикалық ауытқушылық; антиандрогенді препарат; қылмыстық-атқару жүйесі мекемесі (ҚАЖ);

сотталған;

денсаулық сақтау ұйымы.

Ж.С. Сейтаева.

Ұлттық және шетелдік практиканы егжей-тегжейлі талдау жекелеген артықшылықтар мен проблемаларды көрсетуге мүмкіндік берді: олқылықтары, қайшылықтары, оларды қолдану кезінде барабар емес құқықтық салдарларды азайту мақсатында «отандық» құқықтың ескірген нормалары.

Осы саладағы халықаралық тәжірибені зерделеуді ескере отырып, бас бостандығынан айыру орындарындағы медициналық қызметтің кейбір құрамдас бөліктерін жетілдіру бойынша нақты ұсыныстар берілді. Осы саладағы салыстырмалы-құқықтық зерттеу эквиваленттік принциптің тиімділігі туралы сұрақ қоюға әкеледі.

Бостандығы шектеулі адамдарға медициналық көмек көрсетудің үздік тәжірибелерін талдау қылмыстық жазаларды орындайтын мекемелер мен органдардың құқық қолдану қызметіндегі сотталғандардың құқықтарын, заңдылық пен гуманизмді сақтау кепілдігінің берік негізі болып табылатын Еуропалық Одақ стандарттарын тану және имплементациялау қажеттілігі туралы қорытындыға әкелді.

қоғамдық денсаулық сақтау; түрме денсаулық сақтау қызметтері;

қамаудағылар;

бас бостандығынан айыру орындары;

қылмыстық-атқару жүйесі комитеті (ҚАЖК).

сот-сексологиялық сараптама;

сот сараптамасы; жыныстық қолсұғылмаушылық; сарапшы;

арнайы ғылыми білім; зерттеу;

кәмелетке толмағандар.

О.М. Броневицкая.

сотқа дейінгі тергеу; Украина заңнамасы; халықаралық тәжірибе; жауап алу;

Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық сот; процессуалдық сұхбат; процессуалдық сұхбатты енгізу жөніндегі пилоттық жоба.

категория;

көріністер;

бейнеленуі;

естелік;

цифрландыру;

онтология;

модель.

компьютерлік қылмыстар; екілік код;

аналогтік ақпарат; электрондық жеткізгіш; IT-технология.

Т.А.Ж

Г.М. Онланбекова,

А.Е. Абдрасулова

Автор «бейресми» – бұл «әрқашан мемлекеттік бақылаудан тыс, мемлекеттік билік реттемейтін нәрсе» деген тезисті балама мемлекет болып табылатын даулар мен жанжалдарды шешу тәсілдерімен байланысты қатынастарға тікелей қолдануға болмайды деп атап көрсетеді. Автордың пікірінше, «бейресми рәсім» тіркесін қолдану кейбір күмән тудырады, өйткені рәсім әрқашан белгілі бір маңызды әрекеттерді орындау тәртібін (дәйектілігін) белгілейтін ресми түрде анықталған ережелердің жиынтығы, яғни рәсім, әдетте, белгілі бір алгоритмді немесе бағдарламаны қамтиды.

Дауларды шешудің мемлекеттік емес әдістері тараптардың материалдық құқық нормаларын ғана емес, сонымен қатар адам мен азаматтың ажырамас құқықтары мен бостандықтарына қайшы келмейтін басқа да әлеуметтік реттеушілердің нормаларын таңдау еркіндігімен тікелей байланысты екендігі атап өтіледі.

ресми сот төрелігі; бейресми рәсімдер; арбитраж.

Б.Т. Сейітов.

ақшаны жылыстату;

қолма-қол ақшасыз есеп айырысу;

көлеңкелі экономика;

төлем жүйесі;

жаза;

қылмыстық элементтер; салық салу.

Б.Т. Сейітов.

Авторлар салықтық қылмыстарға тиімді қарсы тұру үшін қылмыстық заңды одан әрі жаңғырту қажет деп санайды.

Экономикалық қауіпсіздікті және мемлекеттік бюджеттің тиісті салықтық толтырылуын қамтамасыз ету мақсатында нормативтік-құқықтық құралдарды зерттеу нәтижелері бойынша бірқатар шаралар ұсынылды.

Мақалада Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 216-бабын қылмыстың формальды құрамы бар салықтық қылмыстарға жатқызу туралы мәселе қарастырылады, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 244 және 245-баптарының авторлық редакциясы баяндалған.

Сондай-ақ бірқатар қылмыстық құқық бұзушылықтарды салықтық құқық бұзушылықтар қатарына жатқызу бөлігінде статистикалық есептілікті қайта қарау ұсынылады.

шығындар;

салық;

төлемеу;

салық қылмысы;

жалтару тәсілі;

шот-фактура;

залал.

Бұдан басқа, қарастырып отырған қылмыстық құқық бұзушылықтарда пайдакүнемдік себеп, басқа қылмысты жасыру немесе оны жасауды жеңілдету сияқты белгілері ұсынылады, ақпараттандыру және байланыс саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтарға қарсы іс-қимылдың шетелдік тәжірибесі талданды.

ақпаратты жою;

ақпаратты түрлендіру; ақпаратты заңсыз иелену; цифрландыру;

интернет-тәуелділік; ақпараттандыру және байланыс саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтар.

Н.Ш. Жемпиісов.

Қазіргі уақытта сандық активтерді өндіру үшін компьютерлік технологиялардың барлық түрлерінің есептеу қуатын заңсыз пайдалану ақпараттық технологиялар саласындағы әлеуметтік қауіпті әрекеттер арасында қылмыстың өзекті түріне айналуда. Әрекеттің бұл түрінің басты артықшылықтарының бірі-оның пайдалылығы. Мақалада сандық активтер қарастырылады, олардың белгілері қылмыскерлерді көбінесе айтарлықтай пайда табу үшін қызықтырады. Сандық активтерді заңсыз өндірудің әртүрлі әдістері талданды, зерттелетін әлеуметтік қауіпті әрекеттің ерекшеліктері қарастырылады.

Ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтарға қарсы іс-қимыл мақсатында қылмыстық заңнамада компьютерлік технологиялардың есептеу ресурстарын заңсыз пайдалануға, сондай-ақ цифрлық активтерді өндіру мақсатында есептеу техникасының жұмысын бұзуға бағытталған қоғамдық қауіпті іс-әрекетті белгілеу ұсынылды. Бұл шара жалпы Қазақстан Республикасының ақпараттық қауіпсіздігіне қарсы іс-қимыл мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталған.

цифрлық актив; криптоджекинг;

крипто-майнер; криптоиндустрия; криптовалюталарды заңсыз өндіру;

сандық активтерді өндіру; есептеу ресурстарын заңсыз пайдалану; ақпараттандыру және байланыс саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтар.

Т.А. Ханов,

Қ.С. Лақбаев.

Мақала Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитетінің гранттық қаржыландыру келісімшарты (жобаның IRN AP08856905) аясында дайындалған.

экстремизм;

ғаламдық желі;

жасырын желі;

Darknet;

интернет-ресурсы; провайдер;

веб-сайт.

оқшаулау;

жаза;

нормативтік қаулы; сотталған;

қылмыстық заң;

шартты түрде мерзімінен бұрын босату.

Автордың пікірінше, бұл құбылыстың себептері заңнамада Конституцияның талаптарына қайшы келетін нормалардың бар екендігі, өйткені адам өзінің кінәсі соттың заңды күшіне енген үкімімен танылмайынша қылмыс жасауда кінәсіз деп саналады. Сондай-ақ, автор мысал ретінде шет елдердің заңнамасын талдады, оған сәйкес күдікті қылмыстық істі сот отырысына тағайындағаннан кейін ғана айыпталушыға айналады.

Істі мәні бойынша қарау кезінде соттың айыптау үкімін алып тастауға мүмкіндік беретін новеллалар көрсетілген.

қылмыстық сот ісін жүргізу; тараптардың жарыспалылығы мен тең құқылығы қағидаты; айыптаушы тарап; қорғаушы тарап; айыпталушы;

нақты деректер;

айыптау актісі;

адвокатура.

Құқықтық шаралар заң шығаруды, атап айтқанда заңнама арқылы және жеке субъектілердің, яғни азаматтар мен кәсіпорындардың, сондай-ақ соттар және соттармен байланысты мекемелер немесе әкімшілік мекемелер сияқты мемлекеттік органдардың қолданылуын қамтитын құқық қолдануды қамтиды.

Жалпы, мақала Германия мен Еуропалық Одақта саясатты жүзеге асыру тәсілдеріне арналған, бірақ бұл тақырып әмбебап және оң мысалдарды бүкіл әлемде табуға болатындығы анық.

Сондай-ақ, мақалада осы Тұжырымдаманың тәсілдері жүйеленген, бірақ нақты мысалдар әрдайым нақты және әртүрлі көзқарастардан, соның ішінде саяси және құқықтық практикадан пәнаралық тәсілдер мен көзқарастардан талдауды қажет етеді.

Тақырып, әрине, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану аспектісіне ие болса да («заң 4.0»), ол ақпараттық технологиялардың ерекшеліктері мен олармен байланысты мәселелерден асып түседі.

мемлекеттік басқару; құқықтық механизм; Еуропалық одақ;

ЕҚЫҰ.

Т.А.Ж

А.Н. Оспанова.

заңнама;

құқықтық мәдениет; азаматтық қоғам;

құқықтық сана;

құқықтық мемлекет;

мінез-құлық;

білім.

әкімшілік айыппұл; санкциялар;

қағидат;

әкімшілік жаза.

Қ.Т. Мурзашев.

Осы ғылыми мақала шеңберіндегі зерттеу объектісі болып: 1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 19 қыркүйектегі № 947 «Адам құқықтары жөніндегі уәкіл лауазымын белгілеу туралы» Жарлығын және басқа да заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілерді ескере отырып, заңгерлердің адам құқықтарын қорғау саласындағы ұстанымдарын зерделеу анықталған.

Салыстырмалы-құқықтық талдау негізінде ғылыми мақалада Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы елдердегі және басқа да шет мемлекеттердегі адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметі мен өкілеттіктерін ұйымдастыруға қатысты мәселелер қаралды. Жүргізілген талдау қорытындысы бойынша, осы мақаланың шеңберінде Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің қызметіне қатысты заңнамалық нормаларға толықтырулар енгізу туралы ұсыныстар жасалды.

Адам құқықтары жөніндегі уәкілі;

адам құқықтары; омбудсмен;

мәртебе;

халықаралық тәжірибе; азаматтың құқықтары мен бостандықтары;

омбудсмен институты; ұлттық алдын алу тетігі.

жеткізу;

ескіру мерзімдері;

әкімшілік қамаққа алу; конституциялық құқық.

әкімшілік құқық бұзушылық; тауар;

сертификат;

өсімдіктер;

жануарлар.

қылмыстық схема; ұйымдасқан қылмыс; контрабанда;

Кедендік бақылау;

жалған экспорт;

жалған импорт;

сыбайлас жемқорлық.

арнайы тергеу іс-әрекеттері;

қылмыстық процесс; дәлелдемелер.

Автор осы тақырып бойынша ғалымдардың пікірлерін талдап, өз пікірін келтіреді. Мақалада Конституциялық Кеңес, Адам құқықтары жөніндегі уәкіл, Жоғарғы Сот және басқалар сияқты мемлекеттік институттардың заңдылықты, адам мен азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге ықпалы мен рөлі ашып көрсетілген.

2017 жылғы конституциялық өзгерістер аясында прокуратура органдарының заңдылықтың сақталуын жоғары қадағалауды жүзеге асырудағы маңызы талданды. Сондай-ақ, үш буынды модельді енгізу жағдайында қылмыстық сот ісін жүргізуде заңдылық қағидатын қамтамасыз ету туралы айтылды. Автор заңнаманы одан әрі жетілдіру және заңдылықты нығайтуға бағытталған сот және құқық қорғау органдарының қызметі туралы пікір айтады.

адамның құқығы мен бостандығы;

сот төрелігі;

заңдылық;

мақсаттылық;

қылмыстық процесс принциптері;

қылмыстық процесс.

К.Ю. Ополонина.

Заң әдебиеттерін және нормативтік дереккөздерді талдау негізінде жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтарды анықтауға, ашуға және тергеуге байланысты ақпаратты қорғауды қамтамасыз ету ерекшеліктері қаралады. Сотқа дейінгі іс жүргізу барысында пайдаланылатын ақпаратты қорғауды қамтамасыз ету қажеттілігі мәселесі бойынша ғылымда бар тәсілдер қаралды. Мақалада криминалистік маңызды ақпаратты қорғауды қамтамасыз ететін шаралардың және істің нақты мән-жайларынан тәуелділігі туралы болжам жасалды. Қазіргі тергеу жағдайын, тергеуге қарсы іс-қимылдың болуын және басқа да маңызды факторларды ескеру ұсынылады. Криминалистика әзірлеген әдістер, құралдар, шаралар мен оларды қорғау әдістерінің арсеналын пайдалану арқылы криминалистік маңызды ақпаратты қорғау тактикасының элементтерін жетілдіру қажеттілігі туралы қорытынды жасалды.

қылмысты ашу;

қылмыстық құқық бұзушылық;

сотқа дейінгі тергеп-тексеру;

тергеу жағдайы.

Т.Г. Маханов.

әкімшілік құқық бұзушылық; басқарушылық қателік; ажырату;

қылмыстық қудалау; қылмыстық процесс; нормативтік қаулы;

сот тәжірибесі.

бейресми желі; ведомствоаралық желі; құқықтық көмек сұрау; Интерпол;

CARIN;

ARIN;

Эгмонт тобы;

қаржылық барлау бөлімшелері;

халықаралық ынтымақтастығы.

Т.А.Ж

Құқықтың дамуымен легистердің құқық пен құқықты сәйкестендіру туралы алыпсатарлық ойлары барған сайын өзінің нанымдылығын жоғалтуда. Өркениетті қоғамдар дамуының тарихи мысалдары адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыру механизмін тану және жетілдіру ғана экономикалық және саяси дағдарыстарды еңсеруге, адам капиталының дамуының жаңа, неғұрлым прогрессивті сатысына, социумның мәдени байуын дәлелдейді.

Осыған орай автор «құқық» пен «құқық» арақатынасының мыңжылдық мәселесін шешуге, «құқық» және «құқық» категорияларының қайшылықтары мен сәйкестігін түсіндіруге талпыныс жасады, автордың ұсыну парадигмасына, заң иррационалды/рационалды дихотомия призмасы арқылы негізделеді.

құқық қағидаты;

құқықтық түсінік;

құқық идеясы;

құқықтың мәні;

құқыққа қарсы актісі; адамның табиғи құқығы.

Е.Н. Бегалиев,

Р.К. Меирманов.

спорт;

Қазақстан Республикасының заңнамасы;

нормативтік құқықтық акт; заңнамалық жүйе; заңнаманы кодификациялау;

спорт кодексі.

А.К. Кажкенова.

Қазақстан Республикасында жылжымайтын мүлікті адал алушылардың құқықтарын қорғау мәселелері қаралды, осы саладағы проблемалық мәселелерді қарайтын практикалық мысалдар келтірілді. Тұрғын үй құқығын қорғауды қамтамасыз ету бойынша кейбір шетелдердің оң тайлы тәжірибесі берілген. Бұл зерттеуде адал алушылар институтын реттеудің тиімді әдістерін енгізу тетіктері қарастырылады. Ұсынылған шаралар үшінші тұлғалардың заңсыз әрекеттері нәтижесінде жылжымайтын мүлік құқығынан айырылған меншік иелері мен өзге де құқық иеленушілердің құқықтарын тиімді қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған.

Сондай-ақ, осы мақалада мүлікке қатысты мәмілелердің ерікті түрде сақтандырылуын ынталандыру, сондай-ақ адал алушылардың материалдық зиянын өтеу арқылы тұрғын үй иелерінің құқықтарын қорғаудың баламалы шаралары ұсынылады.

адал алушы;

жылжымайтын мүлік; меншік иесі;

құқықтарды қорғау; мәміленің жарамсыздығы; үшінші тұлға;

заңсыз әрекеттер.

жазалау тәртібі;

Қылмыстық ереже;

түрме нұсқаулығы; қылмыстық жауаптылық; қылмыстық заңнама; қылмыстық құқық;

тарих;

жаза;

сотталған.

Ж.С. Сейтаева,

А.Т. Исмагулова.

БҰҰ-ның 2020 жылға шолуының талдауы негізінде, ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның талаулық баяндамасы, Жалпыға бірдей мерзімді шолу шеңберіндегі ұлттық баяндама, саясат, экономика және құқық салаларындағы модельдеу және арнайы жұмыстар бойынша әдебиеттерді зерттеу нәтижесінде авторлар адам саудасына қарсы қылмыспен күрес саясатын қалыптастыру қажеттілігі туралы іргелі тұжырым жасайды («траффикке қарсы саясат»).

«Трафикке қарсы» саясаттың маңызды құрамдас бөлігі ретінде адам саудасына қарсы іс-қимыл туралы мамандандырылған заң қабылдау қажеттілігіне ерекше назар аударылды.

адам саудасы;

«траффикке қарсы» қылмыстық саясат; халықаралық стандарттар; модельдеу.

әділ сот талқылауы; дәлелдеу стандарты; Норвегия;

активтерді қайтару;

айыптау үкімісіз тәркілеу; ФАТФ;

қылмыстық іс бойынша соттау;

қылмыстық іс жүргізу.

пробациялық бақылау; пробация қызметі; қылмыстық-атқару жүйесі; Токио ережелері;

қоғамнан оқшалануысыз.

ФАТФ;

ЕАГ;

ФАТФ ұсынымдары; параллельді қаржылық тергеулер;

заңдастыру;

жылыстату;

предикаттық қылмыс.

қылмыстық қудалау; сараптама;

жыныстық қол сұғылмаушылық;

арнайы ғылыми білім; кәмелетке толмаған.

Г.Б. Петрова.

айыптаушы тарап;

айыптау функциясы; қылмыстық қудалау; тараптардың жарыспалылығы;

істің мән-жайларын зерттеудің жан-жақтылығы, толықтығы және объективтілігі.

қылмыстық процестің принциптері;

принциптер жүйесі; принциптердің мазмұны; принциптердің рөлі;

құқық қолдану қызметі;

істің мән-жайын зерттеу.

Мақалада советтік прокуратураның коммунистік партия басшылық жасаған кезіндегі даму тарихы қарастырылған. Осы уақытқа дейін жұмыс жасап келе жатқан прокуратураның мемлекеттік билік органы ретінде маңыздылығын объективті түрде бағалауға әрекет жасаған.

Қазіргі кезеңдегі Қазақстан прокуратурасының жағдайы, 2017 жылғы 30 маусымдағы қабылданған Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, прокуратураның міндеттері мен өкілеттіктері айқындалған. Автор Республика прокуратурасы және елдегі прокурордың қадағалауын тиімді жүзеге асыру үшін құқық қорғау функциялары өкілеттіктерін кеңейту қажеттілігі жөніндегі қызметті нығайтудың маңыздылығын негіздеуге тырысқан.

мемлекеттік-құқықтық мекеме;

прокурорлық қадағалау; заңдылықты қадағалау туралы ереже;

сот реформасы; қылмыстық-құқықтық саладан тыс;

қылмыстық қудалау.